تفاوت dB و dBm در پاورمتر فیبر نوری چیست؟

تفاوت dB و dBm

بررسی کامل مفاهیم، فرمول‌ها و روش تبدیل بین dB و dBm

در تجهیزات اندازه‌گیری فیبر نوری مانند پاورمتر فیبر نوری (Optical Power Meter)، همیشه دو واحد عددی مهم به چشم می‌خورد: dB و dBm.
بسیاری از کاربران تازه‌کار تصور می‌کنند این دو واحد یکی هستند، اما در واقع کاربرد و مفهوم کاملاً متفاوتی دارند.

در این مقاله از دایان‌تل، تفاوت بین dB و dBm را به زبان ساده و تخصصی توضیح می‌دهیم، فرمول تبدیل آن‌ها را معرفی می‌کنیم، و با چند مثال واقعی یاد می‌گیریم چطور در تست شبکه فیبر نوری از این دو واحد استفاده کنیم.

dB چیست و چه مفهومی دارد؟

dB (دسی‌بل) یک واحد نسبی (Relative Unit) است، یعنی مقدار مطلقی از توان را نشان نمی‌دهد.
بلکه بیانگر نسبت بین دو مقدار توان نوری است — معمولاً بین توان ورودی و توان خروجی.

در فیبر نوری، از dB برای نشان دادن افت سیگنال (Optical Loss) یا افزایش توان (Gain) استفاده می‌شود.
این افت معمولاً ناشی از عوامل زیر است:

• کیفیت پایین فیبر یا کانکتور

• خم شدن بیش از حد فیبر (Bending Loss)

• آلودگی یا غبار روی کانکتورها

• طول زیاد مسیر انتقال

📐 فرمول محاسبه dB:

dBm چیست و چه کاربردی دارد؟

برخلاف dB که نسبی است، dBm یک واحد مطلق (Absolute Unit) است.
dBm مقدار واقعی توان نوری را نسبت به یک مرجع ثابت یعنی ۱ میلی‌وات (mW) بیان می‌کند.

این واحد به تکنسین کمک می‌کند تا بداند قدرت واقعی سیگنال نوری در نقطه اندازه‌گیری چقدر است.

📐 فرمول محاسبه dBm:

چند مثال:

• 0 dBm = 1 mW

• -10 dBm = 0.1 mW

• +10 dBm = 10 mW

در نتیجه، مقدار مثبت dBm یعنی سیگنال قوی‌تر از 1 میلی‌وات و مقدار منفی یعنی سیگنال ضعیف‌تر است.

🔹 رابطه تبدیل بین dB و dBm

اگر توان مرجع را بدانیم، می‌توانیم بین dB و dBm تبدیل انجام دهیم.
فرمول کلی تبدیل به این صورت است:

🔸 مثال کاربردی:
فرض کنید در ابتدای لینک نوری توان +3 dBm داریم،
و در انتهای مسیر پاورمتر عدد -1 dBm را نشان می‌دهد.
پس میزان افت مسیر برابر است با:

+3−(−1)=4dB

یعنی مسیر شما ۴ دسی‌بل افت دارد.

🔹 چرا دانستن تفاوت dB و dBm اهمیت دارد؟

اگر تفاوت این دو واحد را ندانیم، احتمال خطا در اندازه‌گیری و تفسیر داده‌ها زیاد است.
به‌ویژه در پروژه‌های مخابراتی یا FTTH که افت سیگنال باید در محدوده مشخصی باشد (مثلاً کمتر از 0.3 dB در هر کانکتور).

✅ با درک درست از این دو واحد، می‌توانید:

• خطاهای فیبر را سریع‌تر پیدا کنید

• کیفیت لینک نوری را دقیق‌تر بسنجید

• و هنگام عیب‌یابی شبکه، افت غیرعادی را شناسایی کنید

🔹 نکات مهم در تست با پاورمتر

1. پاورمتر را قبل از تست کالیبره کنید.

2. از کانکتور تمیز و بدون گردوغبار استفاده کنید.

3. منبع نوری و پاورمتر را در دو سر لینک قرار دهید.

4. ابتدا توان مرجع (Reference Power) را با dBm ثبت کنید.

5. سپس افت مسیر (dB) را محاسبه کنید.

این مراحل در تست‌های Insertion Loss و Link Budget بسیار حیاتی‌اند.

🔹 محدوده توان نوری در شبکه‌های فیبر

در سیستم‌های مختلف فیبر نوری، مقدار dBm سیگنال متفاوت است:

• شبکه PON: بین -8 تا -27 dBm

• سیستم DWDM: از 0 تا +5 dBm

• لینک‌های متداول FTTH: معمولاً بین -15 تا -25 dBm

اگر توان دریافتی کمتر از حد مجاز باشد (مثلاً -28 dBm)، احتمال دارد افت بیش از حد یا شکستگی در مسیر وجود داشته باشد.

🔹 تفاوت dB و dBm در پاورمترهای حرفه‌ای

پاورمترهای حرفه‌ای (مثل مدل‌های Signal Fire یا Skycom) قابلیت نمایش هم‌زمان هر دو واحد را دارند.
نمایشگر آن‌ها دو بخش دارد:

• بخش اول: dBm = توان واقعی

• بخش دوم: dB = افت نسبت به مقدار مرجع

این قابلیت باعث می‌شود تکنسین بدون نیاز به محاسبات دستی، فوراً وضعیت مسیر فیبر را بسنجد.

🔹 جمع‌بندی نهایی

در یک جمله:

dBm نشان‌دهنده توان واقعی سیگنال است، و dB نشان‌دهنده افت یا اختلاف بین دو توان.

فرمول تبدیل بین آن‌ها:

بنابراین برای تحلیل دقیق یک لینک نوری، باید هر دو مقدار را هم‌زمان بررسی کنید.

اگر قصد خرید پاورمتر فیبر نوری دقیق دارید که هر دو واحد را نمایش دهد، می‌توانید از فروشگاه دایان‌تل مدل‌های حرفه‌ای را بررسی کنید.

پاورمتر فیبر نوری NK260 سه کاره